Sinterklaas terug naar Spanje en Kerstmis voor de deur. We vieren Kerst met een prachtig versierde kerstboom, de Kerstster, veel lichtjes, sturen wenskaarten, nodigen dierbaren uit, gaan naar kerstshows in tuincentra etc. We sluiten vervolgens het jaar af en luiden een nieuw jaar in met oliebollen en vuurwerk. Jaar in jaar uit, Kerst vieren met de ouders en/of kinderen waarbij spelletjes en het gourmetstel niet ontbreken. Terwijl bij de ander een pyjamaparty of het uitnodigen van alleenstaanden een jaarlijks terugkerend event is geworden.
Allemaal rituelen. Vaak weten we niet eens waarom. Waar komt die dennenboom vandaan, of dat licht, die oliebollen en dat vuurwerk? Toch houden we deze gewoontes in ere, met hier en daar een aanpassing, een ander accent of iets nieuws. Typerend voor een bepaalde regio, een familie of vriendengroep. We vinden het prettig of gezellig en leuk, maar het geeft ons ook – vaak onbewust – houvast en het vormt ons. Het maakt wie we zijn.
Dat geldt ook voor organisaties en niet alleen rond de kerstperiode met haar kerstpakketten, kerstontbijten en -borrels met thema’s als ‘wie draagt de gekste kersttrui’. Iedere bedrijfscultuur is doorspekt van haar eigen rituelen en kunnen verschillende vormen aannemen. Van teambuildingactiviteiten, onboarding programma’s, online meetings tot een teamlunch, sportdagen of afscheidsfeestjes.
Rituelen die voor de insiders als normaal worden gezien, maar die je als buitenstaander opvallen. Waarvan gezegd wordt, ja zo gaat dat bij ons. Dat maakt de organisatie en haar cultuur uniek en daarom des te belangrijker er met respect mee om te gaan. Rituelen kunnen verschillende doelen dienen, zoals het versterken van de waarden en cultuur van de organisatie, het vieren van successen of mijlpalen, het versterken van de teamgeest en het bevorderen van een saamhorigheidsgevoel van medewerkers.
Rituelen hoeven zeker niet altijd formeel te zijn. Sterker nog, meestal ontstaan ze spontaan. Zo staan medewerkers van mijn laatste werkgever, tussen Kerst en Oud & Nieuw, in de meest frivole kersttruien, oliebollen te bakken en schenken ze warme chocolademelk in de garage onder het kantoor. Zomaar een keer georganiseerd en inmiddels een jaarlijks ritueel. Zelfs de ‘buren’ en oud-medewerkers komen langs.
Inzicht in rituelen binnen de organisatie, geeft een middel om verandering te weeg te brengen. Het gezamenlijk maken van nieuwe rituelen zorgt bovendien voor een nieuwe groepsdynamiek en kan veranderingen duurzaam maken. Zeker als een ritueel organisch ontstaat kan het een positieve bijdrage leveren aan het bevorderen van een positieve bedrijfscultuur en het verbeteren van motivatie en betrokkenheid op het werk.
De schaduwzijde van het gebruik van rituelen is als deze als niet authentiek worden ervaren maar bijvoorbeeld geforceerd. Of dat een ritueel een probleem in de organisatie verbergt. Des te belangrijker is inzicht te krijgen wat er in de organisatie speelt en wat de doelen van de bestaande rituelen zijn en welke nieuwe rituelen er wellicht zouden moeten komen en waarom.
Kortom, naast transparante en duidelijke communicatie, het gezamenlijk oppakken van veranderingen, is het gebruik van rituelen een mooi middel om te verbinden, te motiveren en de bedrijfscultuur en waarden te versterken.
Ik wens iedereen mooie kerst- en eindejaarsrituelen toe!
Meer weten over rollen, rituelen en patronen. Zie ook mijn vorige en volgende post.